Argazkiak: Isabel González Ortiz de Urbina.
Ia hamar urte daramatzazu Gasteizen. Nola eragin du honek zure ibilbide artistikoan?
Murcian, lehen bizi nintzen lekuan, ia ezinezkoa zen artea ikastea edo sortzaile gisa hastea. Gasteizen, aldiz, babes handiagoa sentitu nuen. Artista gehiago ezagutu nituen, sare bat sortu nuen, eta lehen aldiz artea serio jorratzeko aukera izan nuen.
Autodidakta zarela esan duzu. Nola ikasi duzu?
Hasieratik jakin nuen ezin nuela bide akademiko arrunta jarraitu. Horregatik, egoera berean zeuden pertsonekin foro birtualetan elkartu nintzen. Lanak partekatzen genituen, elkar kritikatu… Horrek asko lagundu zidan. Kritika funtsezko tresna bihurtu da niretzat: zer funtzionatzen duen, zer ez, eta nola hobetu.
Zerk erakartzen dizu horrenbeste fantasiatik?
Fantasia nire ihesbidea izan zen haurtzaro gogor batean. Beste mundu bat sortzea eta bertan ezkutatzea modu bat zen errealitatetik urruntzeko. Baina fantasia baita irudimena pizteko tresna indartsua ere: beste bizitza batzuk posible direla sinestarazten digu.
Sortu duzu zure mundu fantastikoa, Bako. Zer aurkitzen dugu han?
Bako mitologia afrikarrean oinarritutako mundu bat da, pertsona afrikar eta afrodescendenteak protagonista dituena. Nekatu egin nintzen beti beltzak sufrimenduaren ikuspegitik irudikatzeaz, baita fantasiazko istorioetan ere. Bako munduan, pertsona horiek zoriontsu bizi dira, euren istorioak dute. Pertsona LGTB direnak ere agertzen dira, eta hori oso garrantzitsua da niretzat, Afrikan oraindik ere ezkutuan daudelako askotan.
Afrikako mitologiak kontatzeko istorio asko dituela esan duzu. Baduzu figura mitologikorik gustukoena?
Orisha mitologiak liluratzen nau. Afrika Mendebaldekoa da jatorria, eta Latinoamerikako santerian ere agertzen dira. Shangó, trumoiaren jainkoa, nire gogokoenetako bat da. Jainko gisa ez dira urruneko izakiak, baizik eta bizitzan zerbait handia egin duten pertsonak. Horrek gertuago sentiarazten nau.
Zure ilustrazioek oso kolore-paleta berezia dute. Nola hautatzen dituzu koloreak?
Kolorearen psikologia asko interesatzen zait. Naturan hain ohikoak ez diren koloreak erabiltzen ditut, arreta pizteko. Azken urteotan pertsona beltzak margotzen ditut gehienbat, nahita. Fantasiak ez gaitu irudikatu, eta hori aldatu nahi dut. Erabiltzen ditudan koloreak azal ilunen edertasuna nabarmentzeko eta tonuekin jolasteko pentsatuta daude, buru-hausgarri bisual txiki bat balitz bezala.
Zer oztopo aurkitu dituzu pertsona beltzak irudikatzean fantasiazko munduetan?
Honelako gauzak esan didate: “Gure historia estilo tolkieniarrekoa da, eta zure ilustrazioa ez dator bat”. Baina inork ez dizu argi eta garbi esaten arazoa pertsona beltz bat margotu duzula dela. Absurdua da: dragoi, orko eta asmatutako munduak onartzen ditugu, baina ez dugu gorputz beltzik onartzen mundu horietan. Horregatik erabaki nuen ikusi nahi dudan aldaketa sortzea. Erakutsi nahi dut fantasiak beste gorputz batzuetatik ere hitz egin diezagukeela, beste ahots batzuetatik.
Nostalgia presente dago zure lanean?
Bai, beti. Espainian 20 urte daramatzat, baina nire haurtzaroa afrikarra da. Sortzerakoan, askotan haurtzaroko oroitzapenetara itzultzen naiz. Niretzat nostalgia ez da soilik oroitzapen goxoa: ezkutuan dagoen jakintza baten bila ibiltzea da.
Zer irudi nahi zenuke guk Afrikako gazteriaz izatea?
Gehienetan pobrezia edo sufrimendua lotzen zaio. Baina nire esperientzia ez da hori. Afrikako gazteria sortzailea da, alaia. Orain badu bere burua adierazteko aukera, eta hori erakutsi nahi dut. Afrika ez da soilik gatazka eta hondamendia: bada bizitza eta poza ere.
Bideografo eta musikari ere bazara. Nola lotzen dira diziplina horiek zure lanarekin?
Niretzat dena konektatuta dago. Aita zinemagilea zen Nigerian, eta nik ere pelikulak egin nahi nituen hasieran. Bideografia mugimenduan dagoen ilustrazio da, eta musika nire eremu pertsonala. Tresna afrikarrak erabiltzen ditut, Bako-ren soinu-banda moduko bat sortzeko. Musikak laguntzen dit sortzeko egoera mental horretan sartzen.
Nazioarteko proiektuetan eta tokiko ekimenetan aritu zara. Zer desberdintasun nabaritzen dituzu?
Nire helburua beti izan da nazioarteko bezeroekin lan egitea, hemen bizirautea zaila delako. Instagram bidez jende askok ezagutu nau, baina askotan nik idazten diet zuzenean. Azken urteotan, Afrikaldia edo Montehermoso bezalako tokiko ekimenetan parte hartzea oso berezia izan da niretzat. Nire lana nire hirian ikustea ezin da beste ezerrekin alderatu.
Zein da zure lan-espazioa?
Etxean lan egiten dut, sukaldeko goiko taula bat mahai bihurtuta. Alde bat teknika tradizionalentzat da (akuarelak, tintak…) eta bestea digitalerako. Gauza guztiak pixkanaka eskuratu ditut, diru gutxirekin, inor lagundu gabe. Nire espazioa nire bidearen lekuko da.
Lan-errutinaren bat al duzu?
Ez oso zehatza. Bulkadek eramaten naute. Denborarekin ikasi dut muga batzuk jartzen, asteburuetan ez margotzea, adibidez. Hasieran kaosa zen nagusi. Orain oreka bilatzen saiatzen naiz.
Eta etorkizunera begira? Nola ikusten duzu zeure burua 20 urte barru?
Berdin jarraitzea espero dut: sortzen, munduak asmatzen… Agian filmak eginez, baina beti margotzen. Baina gutxiago lan eginez eta gehiago irabaziz (barreak). Eta, nahiago nuke Gasteizen bizitzen jarraitzea.
