Gasteizen 254.000 biztanle daude gaur egun, horietatik %14 atzerritarrak. Immigrazioa esponentzialki handitu da urtero, eta 2020an Arabako hiriburuak jatorri amerikarra zuten 17.000 pertsona zenbatu zituen, 10.600 afrikar, 5.500 europar eta 2.500 asiar.
Afrikatik etorritako pertsonei laguntzeko eta orientazioa emateko, Afro, Afroamerikar Egoiliarren Elkartea, sortu zen 1994an. “Afrikarrei zuzenduta zegoen, baina denborarekin esparrua zabaldu dugu eta orain pertsona migratuak zein nazionalak etortzen dira”, azaldu du Filomena Abrantes elkarteko presidenteak.
Ia 30 urte hauetan, elkarteak jarduera-maila handitu du, eta, gaur egun, harrera-etxeak kudeatzeaz arduratzen da, eskola-laguntza eskaintzen du, elikagaiak banatzen ditu Arabako Elikagaien Bankuarekin lankidetzan, eta Kulturen arteko Astea antolatzen du, hainbat kolektiboren arteko loturak sortzeko.
“Kulturak topo egiteko, elkar ezagutzeko eta ezagutza berriak barneratzeko aukera ematen digu”, esan du Filomenak. Duela 25 urtetik, abenduan, Kulturen arteko Astea ospatzen da, zazpi egunetan hitzaldiak, kontzertuak, dantza eta tailerrak. “Ezberdinen artean harremanak izateko, elkarrizketak egiteko eta harreman gehiago izateko topagunea da. Gurea beti onena dela uste dugu, eta oso oker gaude. Bestea ezagutu behar da eta kultura da hori egiteko tresnarik onena” aipatu du Abrantesek.
Elkarteak antolatzen dituen sukaldaritza tailerrek eta hitzaldiek ordu gutxi barru bete ohi dira. “Nazionalek eta etorkinek berdintasunean partekatzen dituzten espazioak dira. Garrantzitsuena parte-hartzea eta interakzioa dira; elkarguneak dira, eta denoi interesatzen zaizkigun gaiak jorratzen ditugu, jatorria kontuan hartu gabe”.
Pentsamendu kritikoa bultzatuz
Duela 17 urtetik hona, elkarteak Afro Kontakizun Lehiaketa ere antolatzen du. “Jendea hausnartzera eta konponbideak bilatzera behartzen duen pentsamendu espazio bat da. Guretzat leiho irekia da, pertsonen pentsamenduak eta kezkak ezagutzen laguntzen diguna”, azaldu du Filomenak.
Urtero ehunka kontakizun jasotzen dituzte gasteiztarrek zein munduko hainbat tokitako pertsonek idatzitakoak, hala nola Kubatar, Argentinar edo AEBarrak. Koldo Mitxelenako ikasleek ere parte hartzen dute jarduera horretan: “Oso inplikatuta dagoen irakasle bat dago, haurrak estimulatzen dituena eta parte hartzera animatzen dituena. Hori dela eta, txikitatik pentsamendu kritikoa garatzen hasten dira“.
Afroamerikar Egoiliarren Elkarteak Elkarrekin programa ere bultzatu du. Programa horren helburua da Gasteizko dibertsitatearen ezagutza sustatzea eta atzerritar jatorriko adingabeen nortasuna sendotzea, horiek zailtasun handiagoa baitute bizi duten dualtasun kulturala ulertzeko.
“Eskolako laguntza-programari esker, konturatu gara adingabeek nortasun-arazo bat dutela, ez dakitela zer diren. Batzuk hemen jaio dira eta beste batzuk oso txikiak izanda heldu dira, baina Gasteizko giroak ez du zerikusirik atzean utzi zutenarekin”, azaldu du Filomenak. Elkarrekin elkarteak euren nortasuna aurkitzen laguntzen die adingabeei, ipuin kontalarien, sukaldaritza tailerren eta bideo forumen bidez.
“Guk egiten duguna aletxo bat besterik ez da, baina hondartza bat osatzeko hondar aletxo guztiak beharrezkoak dira. Hemen alerik ale joan behar da elkarbizitzarako ahalik eta espazio harmonikoena eraikitzen”, esan du Abrantesek, eta Gasteizen etorkinak, oro har, ez direla ongi etorriak uste du. “Hiriarentzat egoera deserosoa da, partekatzea tokatzen delako”.
Horregatik, Afroamerikar Egoiliarren Elkarteak kulturaren aldeko apustua egiten du gizarteratzeko tresna gisa. “Jarduera ludikoetan jendea lasaiago egoten da eta helburuetara hobeto irits daiteke. Kultura tresna ona da xenofobiaren aurka borrokatzeko, baina ez da bakarra. Norabide berean doazen ekintza asko behar dira. Amaitu beharra dago batzuk besteak baino gehiago garelako ideiarekin. Boteretsuaren eta azpiratuta dagoenaren pentsamoldea aldatu behar da”.