2014an DIGA, Arabako Diseinatzaile Grafikoen Elkartea, sortu zen. Erkidego mailan aitzindaria, Arabako diseinatzaile grafikoak, gogoz eta premiaz, indarrak batzeko eta beren eskubideak zainduko zituen eta beren zerbitzuak kontratatzen zituzten erakunde eta enpresekin elkarrizketa bat ezartzea ahalbidetuko zuen plataforma bat sortzeko helburu argiarekin elkartu ziren.
2022an, DIGAren sortzaileek 8 urte zenbatzen zituztela elkartearen zuzendaritza-batzordean, ez zirudien jarraipena izango zuenik. Mikel Escalera, diseinatzaile grafiko gasteiztarra, aurrea hartu eta aitzindariei lekukoa hartu nahi izan zien. Izan ere, karreratik atera berritan iritsi zen elkartera, eta han aurkitu zuen lankideak ezagutzeko, negozioak nola funtzionatzen zuen jakiteko eta beste hainbat gauzatarako lekua aurkitu zuen DIGAn. «Ez nekien zer gertatuko zen, baina banekien jarraipena ematea posible zela, gutxienez, saiatzea. Batez ere niri eman zidatena elkartera itzultzeagatik, nolabait horrekin zorretan sentitzen nintzen», dio Mikelek.
Pertsonalki mugituta, Mikelek telefonoa hartu zuen eta duela bi urtetik batzordeko kide direnekin jarri zen harremanetan: Victoria O’May, presidenteordea; Irene Larrimbe, idazkaria; eta David Tabares, diruzaina.
Gaurko elkarrizketan, Mikelekin, Victoria eta Irene eseri dira, eta biek barre artean aitortu dute Mikelek batzordeko kide izateko “engainatu” zituela. Irenek Mikelen deia jaso zuenean, elkarteko kide zen, «baina deskonektatu samar nengoen». Zalantzak zalantza, esan gabe doa batzorde bateko kide izatea ez dela lan erraza, lan-, konpromiso- eta erantzukizun-orduak direla. Azkenean, Irene animatu egin zen, eta onartzen du lanbidearekin berriz konektatzen lagundu diola, egindako lan guztia baloratzen eta oraindik egiteko dagoen guztiak motibatuta sentitzen.
Victoria 2015ean iritsi zen Brasildik, inor ezagutu gabe, harik eta, lan egiten hasi zen agentziako lankideen bitartez, DIGA ezagutu eta beste lankide batzuekin zalantzak, arazoak, konponbideak eta esperientziak partekatzeko eta trukatzeko leku bat aurkitu zuen arte. «Oso interesgarria iruditu zitzaidan kolektiboaren ordezkaritza bat existitzea; orduan, bazkide egin nintzen, eta, kanpotik etortzean eta inor ez ezagutzean, oso modu ona izan zen sarea egiteko eta ia zure arazo berberak dituzten pertsonak ezagutzeko, zalantza berberak… onak eta txarrak», dio Victoriak.
Urte batzuk geroago, Mikel berarekin harremanetan jarri zen elkarteari jarraipena emateko eta batzordeko kide izateko, eta zalantza asko sortu bazitzaizkion ere, Irenek bezala, azkenean animatu egin zen. Eta ia hiru urte geroago, hirurek elkarri begiratzen diote, eta bat datoz: «ahaleginak eta lanak merezi izan dute».
Zergatik da hain garrantzitsua DIGA elkartea bezalako elkarte mota bat?
Gure lana, batez ere, hezitzailea izaten da. Eta uste dut gure artean, azkenean, elkartzen garenean mezu hori nola zabaldu ikasten dugula, eta horrek eragina duela gure lanean. Bazkideen artean informazioa partekatzen dugu. Enpresa-eredu desberdinak ditugu, batzuk egileak gara, beste batzuk enpresak gara, handiagoak, txikiagoak, baina azkenean denok ditugu antzeko arazoak.
Prozesuak eta beste informazio asko ere partekatzen ditugu, eta horrek banaka eta kolektibo gisa laguntzen digu. Eta, ondorioz, gizarteari eta gure bezeroei dagokienez. Elkartetik oso hezkuntza-lan garrantzitsua egiten saiatzen gara, elkarteko kideek diseinu-lana baloratzeaz gain, lanak egiten diren pertsonek ere mezua uler dezaten eta diseinu grafikoko lanari, gure lanari, balioa eman diezaioten.
Horretaz guztiaz gain, ikasketa profesionala dago: egile-eskubideak, obra baten ustiapen-denborak, kontratu-baldintzak eta -eskubideak, etab. Askotan, profesional gisa ihes egiten dizute, eta elkartea bitarteko bat da, laguntza aurkitzeko, esperientziak partekatzeko edo aholkuak emango dizkizuten profesionalak aurkitzeko.
Ildo horretan, hasiera-hasieratik, DIGAk interes berezia erakutsi du arte eta diseinu eskoletara iristeko, ikasleek eta irakasleek elkartea ezagut dezaten eta, batez ere, ikasleek, eskolatik irtetean, beren ibilbide profesionala hasten lagunduko dien laguntza-sare bat aurki dezaten.
Nola egiten du lan elkarteak barruan?
Zuzendaritza-batzordeaz gain, sei lantalde desberdin ditugu, eta, jakina, whatsapp talde bat, guztia antolatzeko. WhatsAppetik arazo bat sortzen da eta arazo hori konpontzeko modurik onena bilatzen da. Gainera, elkarteak lege-babesa du, eta, beharrezkoa izanez gero, bazkideen eskura dago. Egia da gure esperientziagatik gauza asko konpon ditzakegula gure artean, baina garrantzitsua da gurea bezalako erakunde batek hainbat gai legaletan adituak eta profesionalak kontratatzeko gaitasuna izatea. Izan ere, beti ez du balio aholku bat emateak, baizik eta haratago joan eta hortik babestu behar da, edo nondik joan behar den esan.
Eta edozertarako konponbiderik aurkitzen ez badugu ere, beti ikasten da gauzetatik, eta kasuen memoria bat geratzen da. Arrakastaren edo porrotaren memoria bada ere, memoria kolektibo bat osatzen goaz, eta memoria horretan oinarritzen gara gure egunerokotasuna konpontzen joateko.
Elkartea da, nolabait, gure burua entzunarazteko modua. Kolektibo gisa izan ditzakegun arazoak edo eskaerak helarazteko modua. Baina hau guztia, bazkiderik gabe, ezinezkoa da.
Garrantzitsua al da beste sare batzuekin lankidetzan aritzea?
Gure kasuan, EIDErekin, Euskal Diseinuaren Elkartearekin, aktiboki lan egiten dugu. Hau da, gurea baino sare are handiagoa, diseinuaren azpisektore guztiak hartzen dituena. DIGAtik akordio bat genuen EIDErekin, Zuzendaritza Batzordearen topaketetara entzule gisa joateko aukera ematen ziguna, eta urtebetez Irene eta biok (Mikel) txandaka joan ginen. Horrela, EIDE bezalako elkarte baten funtzionamendua ezagutu ahal izan genuen, READ – Diseinu Elkarteen Espainiako Sarea- topaketetara joateko aukera emateaz gain. Topaketa horiek oso interesgarriak izan dira, beste elkarte batzuek nazio mailan nola lan egiten duten jakin ahal izan dugulako. Egia da oso antzera funtzionatzen dugula eta arazo berdinak ditugula, baina beti zerbait berria ikasteko eta partekatzeko aukera aurkitzen dugu. EIDEri esker, adibidez, elkartean sartu ditugun ideiak eta egiteko moduak bildu ditugu, hala nola lantaldeak.
Irudigileen eta argazkigintzaren elkarteekin ere loturak sortzen ditugu, eta haiekin kontsultak eta kasu praktikoak partekatzen ditugu, baina baita lankidetza-loturak ere hainbat proiektutarako. Lankidetza-proiektuek ekarpen handia egiten dute, ez bakarrik eragileen arteko lankidetzagatik, baita tokiko ekonomia sustatzeagatik ere. Elkar ezagutzen badugu eta sareak sortzen baditugu, proiektu-ateak irekitzen dira, eta alde guztiek irabazten dute.
Badago elkarteek partekatzen duten arazo berdinen bat?
Noski, bazkideak. Pertsona askok uste dute elkartearentzat eta elkartearentzat ekarpenik edo zerbait egiterik ez badute, haien parte-hartzea ez dela erabilgarria, eta, beraz, baja ematen dute edo zuzenean ez direla inoiz elkartera iristen.
Oro har, ideia okerra da, elkartekide izatea jada laguntza baita elkartearentzat. Eta beharrezkoa da hori lankideei, ikasi berri duten edota lehen aldiz lan-munduan hasten diren ikasleei, besteak beste, helaraztea, elkartzeko eta modu kolektiboan borrokatzeko sektorearen profesionalizazioaren alde, jardunbide egoki batzuen alde, bezeroei sormen-prozesu egoki baten garrantzia erakustearen alde edo diseinuan heztearen alde egin dezagun.
Diseinu grafikoa kultura al da?
DIGAn saiatzen ari gara diseinu grafikoa kulturarekin bakarrik lotu ez dadin. Erronka handia. Errealitatea da ekonomia garela, enpresak garela; enpresa-sarea orain lantzen ari garen ildoa da, industria-mahaiarekin harremanetan jarri gara, industria-mahaian presentzia dugu, ekonomia sustatzeko arloarekin hitzarmena dugu, eta horrek guztiak norabide bera du: enplegua sustatzea, jardunbide egokiak sustatzea eta egoera hobetzea.
Funtsezkoa da oraintxe bertan mundu guztiak jakitea eta guk geuk ere jakitea, barrutik, ez garela kultura, enpresak baizik. Zerbitzu bat gara, ordaintzen diguten zerbitzu bat eskaintzen dugu. Borroka horretan ari gara, profesionalizatzen eta jardunbide egokiak lortzen, gizartea diseinuaren kulturan hezten, gure lana eta bizibidea balioesteko.
Jakina, gure sektorean iritzi eta interpretazio desberdinak daude kultura zer den eta artea zer den azaltzeko. Baina artea barnetik datorren zerbait bezala ulertzen badugu, hor ez dago bezeroarekin partekatzen duzun lan-prozesurik edo saltzen ario diozun ezer; prozesu zein helburua desberdinak dira.
Jakina, gure lanean sormena dago, baina horrek ez du esan nahi kultura sortzen ari garenik. Zeharka bai, baina ez gara hortik abiatzen. Lanbide bat gara, hori da funtsezkoena. Jakina, zerbitzuak ematen ditugu, eta, beraz, hortik adarkatze bat egon daiteke, proiektuaren arabera, eta kulturari lotuta egotea.
Zertaz ari zarete diseinuaren kultura sortzeaz ari zaretenean?
Jendeak diseinua existitzen dela jakitea ez da enpresentzat eta erakundeentzat soilik garrantzitsua, enpresa eta erakunde horiek osatzen dituen jendea ere garrantzitsua da, kalean dagoen jendea baita. Diseinua ere hitz egiten da, eta etxean dagoen zerbait da, eta zure seme-alabek ikas dezaketen zerbait da, edo preziatu ez duten pertsonek inoiz ikasi dezaketena. Eta horretarako, elkartearentzat zein gizartearentzat berarentzat aberasgarriak diren jarduerak antolatzen ditugu.
DIGAn ez ditugu bereizten mugitzen garen gizartea eta gure lanbidea. Balio batzuk ditugu edo borroka sozial eta ekonomikoetan oinarrituta, horiek islatzen saiatzen gara gure proiektuen bidez eta helarazten ditugun mezuetan.
Proiektu interesgarriak: Creativity Female / DigaEide Pote.