PROIEKTUAKOndarea hodeietan

Ondarea hodeietan

Iñigo Lapitz eta Cristina Gareta ondarea zaintzen eta digitalizatzen espezializatutako Scanbit enpresako kideak dira

Iñigo Lapitzekin, Scanbit enpresako kudeatzailearekin, eta Cristina Gareta Negocio Cultura-ren arduraduna. /Mikel Alba

Duela 23 urtetik hona, Gasteizko San Martin auzoan dagoen enpresa honek kode irekiko soluzio teknologikoak eskaintzen dihardu kultura-erakundeei, hala nola artxiboei, liburutegiei, dokumentazio-zentroei eta museoei, bai bertakoei, bai naziokoei zein nazioartekoei. Scanbitek Europako hainbat herrialdetan egiten du lan, esaterako Erresuma Batuan, Alemanian, Italian, Zipren, edo Latinoamerikan, hala nola Mexikon, Kolonbian eta Perun. Artium Museoa, Azkuna Zentroa, Espainiako Liburutegi Nazionala, Casa Encendida, Tabakalera edo Sancho el Sabio Dokumentazio Zentroa Arabako enpresa honengandik artxibo-tratamendu, dokumentuen digitalizazio, langileen lagapen edo aholkularitza-zerbitzuak jaso dituzten kultura-erakundeetako batzuk baino ez dira.

Go Gasteiz Kulturak Iñigo Lapitzekin, Scanbit enpresako kudeatzailearekin, eta Cristina Gareta Negocio Cultura-ren arduradunarekin hitz egin du ondarea zaindu, digitalizatu eta zabaltzearen arloan egiten duten lanari buruz, dokumentu-ekoizpenaren bolumena milaka aldiz biderkatu den testuinguru batean. Honako hau diote: “XX. mendean informazioaren eta ondarearen kudeaketarako kultura-zentro horien helburu nagusia beren fondoak zaintzea eta deskribatzea bazen, XXI. mendean fondo hauek berreskuratzea eta zabaltzea da funtsezkoena, ematen duten zerbitzua errentagarri izan dadin, baina, batez ere, beren funtzio soziala bete dezaten”.

Scanbitek kulturaren eta ezagutzaren arloan lan egiten du, baina sukaldaritza-lan handia dauka zuen egitekoak… Nola deskribatuko zenioke XV. mendeko eskribau bati zer egiten duzuen?

Iñigo Lapitz [I.L]: Funtsean egiten duguna da kultur munduko erakundeei informatikaren eta komunikazioen teknologian oinarritutako irtenbideak ematea, bai teknologia eta produktuak garatuz, bai teknologia horretan oinarritutako zerbitzuak eskainiz. XV. mendeko eskribau batek egiten zuen gauza bera dela esan genezake, baina gaur egungo tresnekin.

Zer lanbide-profilek osatzen dute lantaldea?

I.L: Alde batetik, teknologo edo ingeniari informatikoak. Bestetik, dokumentalistak, liburuzainak, artxibozainak … XXI. mendeko eskribauak, hau da, eduki kultural horiek nola maneiatzen diren dakien jendea. Eta bada hirugarren profil bat, makinak maneiatzen dituzten pertsonak direnak: eskaneatzen duten profesionalak, digitalizatzen… eskuzko lana egiten dutenak, nolabait esatearren.

Zer erakunde motari eskaintzen dizkiozue zuen zerbitzuak?

Cristina Gareta [C.G]: Gehien lantzen dugun bezero-nitxoa kulturala da, eta amankomunean dutena dokumentuen eta informazioaren kudeaketan lan egiten dutela da. Gordetzen duten ondarea sustatzeko informazio-kudeaketa izan daiteke, baita ondare-liburutegiak edo garaikideagoak diren beste eragile batzuk ere. Eta gero baditugu bezeroak, besterik gabe ikerketa tratamendu bat behar dutenak, argitaletxeak edo unibertsitateak adibidez.

I.L: Kultur erakundeen kudeaketarako zehazki ez diren beste zerbitzu batzuk ere baditugu. Industriaren sektoreri edo banaketa-merkatuari zuzendutako bezeroak. Nahiz eta nagusiki kultur sektoreari ematen diogun zerbitzua: liburutegiak, artxiboak eta museoak.

Enpresaren lan-eremua. /Scanbit

Nolakoak dira liburutegi bateko tripa digitalak?

I.L: Sistemen azpiegiturari dagokionez, ondarea kudeatzen duten erakundeak beren azpiegitura informatikoa kudeatzeari uzteko joera dute, eta hodeian dauden eta kanpoko hornitzaile batek kudeatzen dituen zerbitzari handietan jartzen dute.

C.G: Bestalde, banatzen ditugun software guztiek lmodulu profesionalak dituzte, eta horietan metadatuak eta deskriptoreak sartzen dira, eta gero kontsulta-interfazeak daude, publiko orokorrak ikusiko dituenak. Horiek Google motako bilatzaile baten antza izan behar dute, eta web-diseinuaren joerei jarraitu behar diete: erabilgarritasuna, erabiltzailearen esperientzia… Edukiak lantzeaz gain, erabiltzaileari bilatzen ari dena benetan aurki dezan lagundu behar zaio. Dokumentuak eta metadatuak katalogatzeko moduak nazioarteko estandarrak jarraitzen baditu ere, kontuan hartu behar da informazio-unitate mota bakoitzak helburu desberdinak dituela: ez da gauza bera kultura-ondare bat zabaltzea, liburutegi publiko batek herritarrei oro har egiten dien zabalkundea edo ikerketa-iturriak unibertsitate-komunitateari zabaltzea. Scanbiten aholkularitza egiten dugu eta kasu bakoitzean irtenbiderik onena ezartzen laguntzen dugu, azken erabiltzailearentzat erakargarria izan dadin.

Scanbit ALIADA-ren bazkide izan da, web bilatzaileek liburutegietako edukietara iristeko modua aurkitzea helburu zuen proiektu europarra. Teknologia semantikoa landuz lortzen den zerbait da hau; zer da hau zehazki?

C.G: Teknologia semantikoa liburutegietako datuak kodetzeko eta elkarrekin erlazionatzeko modu bat da, web teknologia orokorrak uler dezan. Dokumentuak berreskuratzeko bi modu daude norbaitek Googlen kontsulta bat tekleatzen duenean: kointzidentziagatik, eta bilaketa adimentsu edo semantikoagatik. Bilaketa adimentsuaren adibide bat galdera hau egitea litzateke: zenbat liburutegi daude Espainian? Galdera horren aurrean, bilatzaileak ez du soilik esaldi hori daukan dolumentua bilatzen, baizik eta bilaketa hori aberasten duen informazio gehigarria ematen dizu. Kontsulta horiek egin ahal izateko, datuak RDF izeneko nazioarteko deskribapen bibliografikoko estandarrekin kodetuta egon behar dira, eta, gainera, konfiguratuta dauden moduari buruzko informazioa atxiki behar zaie. ALIADA-rekin egin genuena izan zen datuak eta haien eredu kontzeptuala estandar bihurtzea, bai eta horiek biltegiratzeko modu bat ere, webgune orokorrak uler ditzan, eta, hartara, horietara heldu dadin. Erabiltzailea bere bilaketen atzean dagoen teknologia konplexuaz ez konturatzea da garrantzitsuena, egia esan.

I.L: Hemen arazo bat dago, eta da bilatzaile komertzialen menpekotasunarekin, bereziki Google-rena, nolabait galdu egin dela informaziorako sarbidearen demokratizazioa. Azkenean badago norbait interes komertzial batzuk dituena eta berreskuratzen den horren gainean filtro bat jartzen duena. Erakunde asko, publikoak eta europar eremuak batez ere, honen aurka ari dira borrokan, informazioa eskuratzea Google edo beste enpresen interes komertzialen pean egon ez dadin.

Dokumentuen digitalizazioa da Scanbiten beste lan ildoetako bat: zer dokumentu mota digitalizatzen dituzue?

I.L: Ia denetarik. Une honetan gehien digitalizatzen duguna bibliografia da, batez ere antzinako funtsa, modernoa den ia guztia formatu digitalean dagoelako jada. Prentsa digitala ere egiten dugu, ingurune jakin batzuetan eskuragarri egon dadin; adibidez, erakundeen barruan. Eta gero kulturatik kanpo, dokumentu administratibo pila bat.

Iñigo Lapitzekin, Scanbit enpresako kudeatzailearekin, eta Cristina Gareta Negocio Cultura-ren arduraduna. /Mikel Alba

Nola hasten da bildumak digitalizatzeko proiektu bat: horri buruzko jarraibide komun batzuk daude?

I.L: Egin beharreko lehenengo gauza digitalizatu nahi den fondoa aztertzea da. Nola dagoen fondo hori, non dagoen… eta hor hartzen dira hasierako erabaki batzuk: non digitalizatuko dugun, dokumentazio hori eraman daitekeen ala ez, zer motatako makinak behar ditugun digitalizatzeko eta prozesua nolakoa izango den. Baina hori digitalizazioaren zati bat baino ez da. Beste zati garrantzitsua da, “Irudiak” besterik ez diren objektu digital horiei unitate bat ematea: katalogatu eta deskribatu, gero berreskuratu ahal izateko. Hor sartzen dira profesionalak, hala nola katalogatzaileak edo artxibozainak. Beraz, diseinu fasea dago, digitazio hutseko fasea, gero deskribatzeko fasea eta produktua entregatu aurretik kalitate kontrol batzuk pasatu behar dira.

Jakin badakigu eduki batzuk digitalizatzeko mustuka eskuan izatea komeni dela…

I.L: Ondarea digitalizatzeko egin genuen lehen lanetako bat, Hijosdalgo Elorriagaren artxiboa digitalizatzea izan zen; fisikoki Elorriagan dagoen etxe batean dago, eta hara joan ginen lana egitera. Eta une hartan aurkitu genuen arazo nagusia hautsa zen, hauts kantitate izugarriak, ordu erdiro eskanerra garbitu behar genuen eskaneatu beharreko dokumentuez gain… Jakina, ez da gauza bera gaur egungo egunkari bat digitalizatzea, non bizkarra moztu eta orriak ia automatikoki eskaner batean sartzen dituzun, ala inkunable batekin lan egitea.

C.G: Proiektu berriago bat Espainiako Liburutegi Nazionaleko Cervantes fondoaren zati bat digitalizatzea izan da. Hor dituzu digitalizatzaileak diren pertsona batzuk, eskaner oso delikatuen erabileran trebatu behar direnak, baina dokumentazio zaharra kontserbatzeari eta maneiatzeari buruzko prestakuntza ere izan behar dutenak, dokumentua bera babesten jakin behar da.

Langile batek dokumentu bat eskaneatzen du. /Scanbit

Scanbiten jarduera guztia software librean oinarrituta dago; noiz hasten zarete modu horretan funtzionatzen, eta zergatik, zer ekarpen egiten du software libreak software pribatu batek ez duena?

I.L: Duela 15 bat urte hasi ginen software librearekin lanean, konturatu ginelako aurrerapen teknologikoen ildoan egon nahi bagenuen gure tamainako enpresa batek ezin zuela teknologia maila pribatuan garatu merkatuak eskatzen zuen abiaduran. Guk garatutako konponbideak genituen, funtzionatzen zutenak, baina gauza batzuk falta zitzaizkigun, eta ikusi genuenean ekonomikoki funtzionatzen zuen eredu bat zela eta, gainera, gure teknologiarekin iristen ez ginen lekuetara sartzeko aukera ematen zigutela, orokortu egin genuen, eta gure soluzioak software librearen merkatura ere zabaldu ditugu. Une honetan kultur erakundeen esparruan ezarri eta merkaturatzen ditugun produktu guztiak software libreak dira.

Liburutegia ez da sistemara egokitzen. Sistema liburutegira egokitzen da.

C.G: Horrek aukera ematen die erabiltzaileei aplikazioa erabiltzeko, eta guk ematen ditugu zerbitzuak. Ez gara arduratu behar aplikazioa ona edo txarra den, atzean komunitate bat dagoelako. Eta produktu beraren aurrean, ematen duzun zerbitzu mota da enpresen arteko aldea. Komunitate batzuek bertsio estandarra ateratzen dute, eta guk pertsonalizatu eta tokian-tokiko egokitzapena egiten dugu, baita irtenbide sortzaileak eman ere. Nazioarteko garapenerako komunitateak dira, enpresek edo unibertsitateek egituratuak eta osatuak. Horietako bakoitzak lider diren garatzaile batzuk ditu, baina, oro har, aplikazio hori erabiltzen duten guztien ekarpenekin garatzen dira aplikazioak, hori baita software librea garatzeko komunitate baten filosofia. Kontuan hartu behar da liburutegia ez dela sistemara egokitzen. Sistema liburutegira egokitzen da. Eta software libre batekin sistema liburutegi bakoitzera erabat egokitu dezakezu, eta hori jabetza duen software batek ez du hain azkar onartzen.

I.L: Milaka erakunde eta enpresa dituzten komunitate oso handien adibideak DSpace, Alfresco edo Koha dira. Gero, beste txikiago batzuk daude software espezifikoagorako.

Teknologia gogorrez gain (tresna fisikoarekin zerikusia dutenak), teknologia bigunen (sozialekin zerikusia dutenak) berrikuntza ere garrantzitsutzat jotzen duzue?

C.G: Beti daude lotuta. Funtzionaltasuna eta aplikazioa ondo egitea bezain garrantzitsua da erabiltzaileentzat erabilgarria eta intuitiboa izatea. Hori erabilgarritasunarekin lotuta dago, baina gero dago parte-hartzearen zatia. Oso garrantzitsua da, gaur egun, erabiltzaileek ere proiektuetan parte hartzea, batez ere publikoak eta kulturalak direnean. Eta parte-hartze hori erraztu behar da: interakzio gehiago, sare sozialak, partekatzea, iruzkinak egitea, baliabideen zerrendak egitea… hau da hiritargoa proiektuetan inplikatzea.

Iñigo Lapitzekin, Scanbit enpresako kudeatzailearekin, eta Cristina Gareta Negocio Cultura-ren arduraduna. /Mikel Alba

Zuen ustez, kultura-erakundeak aurrerapen teknologikoetara egokitzen ari dira?

C.G: Argi dago oso azkar mugitzen den iraultza teknologiko baten barruan gaudela. Kultur erakundeei dagokienez, uste dut gurekin lan egiten duten teknikariak oso trebeak direla, kongresuetan asko mugitzen direla eta badakitela zer dagoen bogan eta zer nahi duten. Gainera, hainbat proiektu egin behar dituzte urtean, zerbitzuek funtziona dezaten, aurrekontu handiagoa lortu eta gauzatu behar izateko… Egokitzeko borondatea, ezagutza eta gaitasuna badaude, baina, adibidez, orain Gobernurik ez egotea arazo bat da, aurrekontuak geldirik daudelako eta zerbitzuetako teknikariek argi izan arren zer proiektu garatu nahi dituzten, finantzaketa-arazo bat dago.

I.L: Iraultza teknologiko hau, aldi berean, aukera eta arrisku bat da. Aukera bat da erakunde bat nabariagoa izateko eta gauzak hobeto egiteko, eta arrisku bat da, iraultza teknologiko egiten ez badu garrantzia galduko duelako. Agerikoa da onartutako aurrekonturik ez badago, ez dagoela onartutako proiekturik. Krisi garai bat igaro dugu, non argi eta garbi kultur gai guztiak ilararen atzekaldean zeuden eta dezente sufritu den.

C.G: Hori ez dator bat zerbitzuen kalitatearekin eta epe luzerako funtzionamenduarekin. Krisiarekin, administrazioek ez dute inbertitzen, baina, aldi berean, kalitatezko zerbitzua nahi dute. Hor asko hautsi behar da burua arazoa azkar konponduko duten eta eskakizunak beteko dituzten irtenbideak ematen saiatzeko, baina kostu baxuarekin. 

Scanbiteko langile bat ordenagailuan lanean. /Scanbit

Bitartekaritza-zerbitzuak ere eskaintzen dituzue. Profil horiek aldatu egin dira joan den mendeko liburutegiekin alderatuta?

C.G: Proiektu bakoitzaren arabera, herritarrei liburutegi-zerbitzu bat emateko moduari erantzuten dioten profesionalak ditugu. Kontuan hartu behar da zaharkituta geratu den errealitate batetik gatozela. Orain liburutegiek beste helburu batzuk dituzte, ez bakarrik informazio zerbitzua ematea, baizik eta formakuntza, alfabetatze informazionala eta komunitateari zerbitzua ematea. Eta zerbitzu horiek emateko modua ere asko aldatu da. Ez da gauza bera liburuzain bat, liburuak ordenatzea besterik egiten ez zuena, edo liburutegiko profesional bat, zerbitzu pila bat ateratzen ari dena liburutegiko baliabideak dinamizatzeko, pertsonak alfabetatzeko, formakuntzak sortzeko edo lehen katalogatzen ez ziren baliabide berriak katalogatzeko: ikus-entzunezkoak, Interneteko baliabideak edo 3D inprimatzea.

Liburutegiek informaziorako eta formakuntzarako eta ikaskuntzarako baliabideetarako sarbide demokratikoa eman dute beti.

Zer balorazio egiten duzue bitartekaritzako profesional askok gaur egun bizi duten lan-egoeraz?

C.G: Administrazioaren edo zerbitzua ematen ari denaren araberakoa da erabat. Lege eta araudi batzuk daude, eta horietan ezartzen da lanpostu horien definizioa. Eta langileak kontratatzeko araudiak ez dira aldatu, ezta lanpostuen definizioa ere. Orduan, argi dago gatazka bat dagoela gaur egungo liburuzain bati, liburuak ordenatzen dituen laguntzaile gisa definituta dagoenari, horrela ordaintzen diozunean. Hori aldatu delako. Erakundeek gehiago baloratu behar dituzte profesional horiek, eta enpresek ere aukera izan behar dute hitzarmenak egiteko, guztion artean lanpostuak behar bezala definitzeko, baldintzetan egoki ordaintzeko eta zerbitzu horiek eskaintzera enpresa piratak sar ez daitezen.

I.L: Beste arazo bat gehituko nuke. Ehuneko handi batean, kultur kudeaketako erakundeez ari garenean, esparru publikoaz ari gara. Eta administrazio publikoan historikoki gertatu izan da, kostuak gutxitzeko, zerbitzuak kanporatzen saiatu direla helburu bakar batekin: lan bera egiten duen pertsona bati gutxiago ordaintzea. Horren ondorioz, duela gutxi, pertsona batek bere homologoaren herena kobratzen zuen, ezberdintasun batekin: pertsona bat funtzionarioa zen eta bestea azpikontratatua. Desberdintasun izugarriei buruz hitz egiten dugu, eta gaur egun ere desberdintasun hori badago. Sektore horretan lan egiten duten pertsonen ehuneko handi batek azpikontratatuta ditu enpresak, eta azpikontratazio-prezio horiek nabarmenki txikiagoak dira erakundeak berak kontratatu beharko balitu izango lituzkeen kostuak baino. Argi izan behar dugu enpresa pribatuetako langileak, funtzionarioak bezain profesionalak direla. Egia da Euskadin, bereziki, sektore honen hitzarmen espezifikoak sortzeko aurrerapausoak ematen ari direla

 

Iñigo Lapitzekin, Scanbit enpresako kudeatzailearekin, eta Cristina Gareta Negocio Cultura-ren arduraduna. /Mikel Alba

Esta web utiliza Cookies propias y de terceros para ofrecerte una mejor experiencia y servicio. Si continúas navegando, aceptas el uso que hacemos de ellas. Puedes cambiar la configuración de cookies en cualquier momento.<BR> Cookie propioak eta hirugarrenenak erabiltzen ditugu esperientzia eta zerbitzu hobea eskaintzeko. Nabigatzen jarraitzen baduzu, horiek erabiltzea onartzen duzu. Konfigurazioa aldatu nahi baduzu, hurrengo linkaren bitartez egin dezajezu. Cookien politika ikusi Ver política de Cookies / Cookien politika ikusi

Los ajustes de cookies de esta web están configurados para "permitir cookies" y así ofrecerte la mejor experiencia de navegación posible. Si sigues utilizando esta web sin cambiar tus ajustes de cookies o haces clic en "Aceptar" estarás dando tu consentimiento a esto.

Cerrar